dowódca

W ciągu kilkunastu lat, które upłynęły od pierwszego rozbioru Polski, do życia publicznego wkroczyła nowa generacja szlachty. Aktywna była grupa wychowana na założeniach programowych Collegium Nobilium. Byli to absolwenci pierwszych szkół  Komisji Edukacji Narodowej, powołanej uchwałą Sejmu Rozbiorowego, 14 października 1773 r. Impulsem do jej założenia było rozwiązanie zakonu jezuitów, który do tej pory organizował szkolnictwo podstawowe i średnie. Ludzie ci - podatni na idee oświecenia, doskonale rozumieli potrzebę zmian, które wzmocnią państwo i pozwolą odzyskać suwerenność.

Uchwalenie Ustawy Rządowej wywołało  ostry sprzeciw grupy szlachty oraz  magnatów w obronie złotej wolności. Zawiązali oni konfederację targowicką zmierzającą do obalenia konstytucji. Odwołali się do Rosji jako, że Katarzyna była gwarantką praw kardynalnych. 
W maju 1792 r. armia rosyjska zaatakowała Rzeczpospolitą. Polskie wojsko, dowodzone przez królewskiego bratanka ks. Józefa Poniatowskiego, musiało ustępować przed przeważającymi siłami wroga. Polacy odnieśli jednak kilka sukcesów m.in. pod Zieleńcami i Dubienką.
Przegrana wojna 1792 r. oznaczała nie tylko upadek reform w Polsce, ale także kolejny rozbiór dokonany przez Prusy i Rosję.

W 1784 r. Kościuszko powrócił z Ameryki do Rzeczypospolitej. Zasługi i wojenne doświadczenie nie zagwarantowały mu miejsca w liczącej jedynie kilkanaście tysięcy żołnierzy polskiej armii. Możliwe, że przeszkodą były jego republikańskie przekonania lub pamięć o dawnym zatargu z wpływowym magnatem Józefem Sosnowskim.  Karierze zawodowej nie sprzyjała także atmosfera konfliktu między królem a Adamem Czartoryskim protektorem Tadeusza. Sam Kościuszko prosić o stanowiska dla siebie nie umiał. Przez pięć lat pozostawał więc poza wojskiem.

Nie mogąc liczyć na zatrudnienie w wojsku, osiadł na wsi w Siechnowiczach gospodarując w niewielkim, odziedziczonym po ojcu, majątku. Nie przynosił on dużego dochodu. Zdaniem jednych wynikało to z braku gospodarskich doświadczeń generała, według innych z  humanitarnych zasad Kościuszki. Przyszły Naczelnik zmniejszył bowiem liczbę dni pańszczyzny, które jego chłopi musieli poświęcić w tygodniu na  pracę na rzecz dworu. Z tego obowiązku zwolnił kobiety. Zakazał także stosowania kar fizycznych wobec krnąbrnych poddanych

Tadeusz Kościuszko był z zamiłowania projektantem ogrodów. W Siechnowiczach zaprojektował i zasadził labirynt w stylu francuskim, w Sosnowicy odnowił park dworski komponując nowe zasadzenia. W wolnym czasie rzeźbił  z drewna jabłoni. Grywał w wista, modną  w XVII w. grę karcianą. Wymagała ona opracowania strategii, być może dlatego była jego ulubiona grą. Przyjemność sprawiała mu również gra w szachy.

Od czerwca 1790 r. Kościuszko pełnił służbę w dywizji małopolskiej, gdzie werbował żołnierzy, lustrował oddziały, przeprowadzał ćwiczenia wojskowe i kontrolował stan uzbrojenia. Stacjonując na kwaterze w Międzybożu generał poznał córkę Macieja Żurowskiego, chorążego żydaczowskiego - osiemnastoletnią Teklę, którą zapragnął poślubić. Ojciec panny nie wyraził zgody na małżeństwo ze względu na zbyt niski status majątkowy starającego się.